معرفی جمع سپاری – موارد استفاده از جمع سپاری

جمع سپاری یکی از مهمترین روندهایی است که بصورت اساسی روشی که بنگاههای کسب وکار، دولتها  و سازمانهای بشر دوستانه  به بازار اینترنت و موبایل نگاه می کنند را تغییر می دهد. جمع سپاری نشان داده است که ابزاری بالقوه برای حل مساله برای دولت و بخشهای غیر انتفاعی است(بربهام، ۲۰۰۸). جمع سپاری قابلیت خود را برای سازمانهای تجاری به اثبات رسانده است(کلیمان،۲۰۰۸). در  حوزه وب ۲  مدلهای کسب وکار تغییر یافته اند و استفاده از جمع سپاری برای تولید ایده و تصمیم گیری گسترش یافته است. در بستر کسب وکار کاربردهای آن دارای برد وسیعی از راه حلهای شناخت، همکاری و هماهنگی برای حل مشکلات (سورویکی۲۰۰۴) تا توزیع محتوا و تبلیغات (پارامسوارن و وینستون،۲۰۰۷) می‏باشد. شرکتهایی مثل تویوتا، بویینگ، پروکتر و گمبل برای تولید ایده، آگاهی دادن و حل مشکلات اقتصادی ازآن  استفاده کرده اند.

جمع سپاری دارای قدرت تغییر قابل ملاحظه ای در قلمروهای فعالیت اجتماعی و ایجاد محتوا می‏باشد(پارامسوارن و وینستون،۲۰۰۷). در حال حاضر تعداد زیادی از کاربردهای جمع سپاری در مقوله های کسب وکار و اجتماعی بکار گرفته شده است (گودی،۲۰۰۹) و به ما امکان می دهد تا به تقویت خلاقیت و تعاملات اجتماعی پرداخته (پارامسوارن و وینستون،۲۰۰۷) و مشکلات گوناگونی را حل نماییم. در بنگاههای غیر انتفاعی از آن برای افزایش اعانات و آگاهی استفاده می شود. در هاییتی و کنیا از آن برای کاهش تاثیر عوامل طبیعی و آشفتگیهای سیاسی استفاده می شود. همچنین سازمانهای خیرخواهانه و اعطای کمکی مثل ملیندا گیتس و گلوبال گیوینگ در حال استفاده از تصمیم گیری غیر متمرکز و شبکه ای برای دستیابی به اهدافشان هستند. تکست ایگل و یوشاهیدی، به عنوان  نمونه های خوبی از استفاده از جمع سپاری (بهمراه دیگر موارد) برای مبارزه با فقر، حمایتهای زندگی و بهبود واکنش به تنش ها  و مخاطرات در آفریقا، آمریکای جنوبی و بعضی از مناطق جنوب آسیا می باشند. در ادامه به بررسی عمیق تر چند نمونه از کاربردهای ذکر شده جمع سپاری  در دنیای کسب وکار می پردازیم:

ایده یابی : پروژه فنجانهای  ورزشگاه

برخی روشهای استفاده از جمع سپاری برای ایده یابی از جمعیت عبارتند از مسابقات یک مرحله ای(یا تورنمنتهای چند مرحله ای) که بر یک موضوع مشخص و بازه زمانی محدود می‏باشد و ایده‏یابی مداوم که در آن سازمان همیشه بدنبال جذب ایده های کوچک و بزرگی است که به بهبود محصولات و خدمات  سازمان منجر می گردد(بایوس، ۲۰۱۰). به عنوان مثال مسابقات طراحی فنجانهایی که قابل بازیافت باشد[۳] یک مسابقه تک مرحله ای بود که هنگام برگزاری، نظر مطبوعات و  افراد زیادی را به خود جلب نمود. هر ساله تعداد زیادی از فنجانها در ورزشگاهها دور ریخته می شوند و امکان بازیافت آنها وجود ندارد. در این مسابقه در طی ۴ ماه بیش از ۴۰۰ طرح  از صدها نفر در سراسر دنیا ارسال گردید و ۱۰ هزار دلار برای برنده تعیین شد. مسابقاتی از این دست  در بازه‏های گوناگونی برگزار گردیده است. “طوفان ایده” شرکت دل که از سال ۲۰۰۷ آغاز یکار کرده است نمونه ای مناسب از ایده یابی مداوم را به نمایش می گذارد که سازمان بصورت مداوم در پی بدست آوردن ایده های جدید می‏باشد.

شرکت اینوسنتیو

اینوسنتیو سیستمی  است که درآن شرکت هایی که دارای واحدهای ویژه تحقیق و توسعه هستند چالش‏های خود را بیان می نمایند و افرادی که موفق به ارایه راه‏حل گردند جایزه ای را دریافت می‏کنند. کلیه افراد از جمله دانشمندان سراسر جهان می‏توانند طرح‏ها و راه حلهای‏خود را ارسال نمایند. یکی از شرکتهایی که از این پلتفرم استفاده کرد شرکت گلدکاپ کانادایی است. این شرکت اطلاعات ژئولوژیک خود را در دسترس عموم افراد قرار داد تا آنها پیشنهاداتی را در مورد بهترین محل برای جستجوی طلا ارسال نمایند. جایزه آنها ۵۰۰ هزار دلار برای ۶ میلیون اونس طلا بود. بیش از ۴۷۵۰۰۰ کلیک از ۵۱ کشور دنیا دریافت شد و در نتیجه این فراخوان  چندین بار بیشتر از آنچه انتظار می رفت از مناطق گوناگونی طلا کشف شد.

تِرِدلس

تردلس سیستمی برای طراحی تی‏شرت  است که طراحان می توانند طرحهای خود را ارسال نمایند و کاربران  از طرحهای ارسالی بهترین طرح را انتخاب می نمایند. برنده طرح یک تی‏شرت رایگان با همان طراحی بدست می آورد و در صورتی که طرح وی به تولید انبوه برسد وی از مواهب مالی آن نیز بهره مند می گردد. گردش مالی بنگاه از زمان راه اندازی این طرح هر ساله ۲ برابر شده است و تاکنون بیش از ۶۰ میلیون ثبت طرح انجام گرفته و ۹۴۰۰۰ تی‌شرت طراحی شده است. در سال ۲۰۰۶ حاشیه سود هرتی شرت ۱۸ دلار بوده است. فرآیند کار به نحو زیر است:

تکست ایگل

این سیستم توسط یکی از دانشمندان موسسه تکنولوژی ماساچوست شناسایی شده و سیستم مبتنی بر موبایل است که افراد را قادر می سازد تا مقداری پول از طریق همکاری در تکمیل نمودن وظایف خرد و کوچک بدست آورند. در ازای همکاری شرکت به این افراد زمان مکالمه یا هزینه موبایل را پرداخت می کند (ایگل، ۲۰۰۹). کاربران موبایل به تکمیل وظایف ساده‏ای شامل تایپ، ترجمه، نظر سنجی و بررسی نرم افزار بر روی موبایل با استفاده از پلتفرم” تکست ایگل” می پردازند. هم‏اکنون”تکست‏ایگل” بصورت گسترده ای مورد استفاده قرار داشته و منابع اضافی درآمدی برای افراد معمولی و کم درآمد کنیا و رواندا را تامین می کند(همان).

یوشاهیدی

یوشاهیدی ابزاری قدرتمند برای مشخص کردن اطلاعات موارد بحرانی و خشونتهای فردی می‏باشد(گرینوف، ۲۰۰۹). یوشاهیدی به افراد امکان می دهد تا اطلاعات را از طریق پیامک، پست الکترونیک یا وب تبادل نمایند. در نتیجه اطلاعات بدست آمده موقعیت حادثه برروی نقشه مشخص شده و نقشه ای از حوادث بدست می آید تا حوادث را به سازمان های مسئول حوادث بحرانی مثل پلیس و بهداشت گزارش داده و در نتیجه فایده این کار واکنش سریع تیم های مسئول مثل پلیس و تبادل صحیح اطلاعات است. این طرح برای مکان یابی خشونتهای بعد از انتخابات در کشور کنیا، خشونت علیه مهاجرین آفریقای جنوبی،  کمکهای امدادی در هایتی و شیلی بکار گرفته شده است(رامیرز،۲۰۱۰). شبکه خبری الجزیره از این سیستم برای جمع آوری گزارشات شاهدان عینی در جنگ ۲۰۰۸-۲۰۰۹ غزه استفاده نمود (اکین، ۲۰۰۹). همچنین در مقیاسی کوچک تر برای انتخابات ۲۰۰۹ افغانستان از این سیستم استفاده شده است ( فلیشنر و همکاران، ۲۰۱۰).

ام کالکت(Mcollect)

فعالیتی است که در سال ۲۰۰۶  با هدف دستیابی به فرصت های صادراتی و تجارت در آفریقای جنوبی با استفاده از همکاری با ذینفعان گوناگون جهت جمع‏آوری و به اشترک گذاری اطلاعات قیمت بازار استفاده شد(اسلالوا، ۲۰۰۹). ام کالکت یک روش جمع آوری سیستمی اطلاعات بازار می‏باشد. با استفاده از آن جمع آوری کنندگان اطلاعات، اطلاعات محلی را از بازارهای کشاورزی راحت تر بدست می آورند و سپس اطلاعات از طریق پیامک به صنایع علاقمند در منطقه ارسال می گردد. این روش در بورکینافاسو، سنگال و مالی در حال استفاده است.

پیر واتر

شبکه مشارکت کنندگان منحصر بفردی که به ترکیب افراد، فرآیندها و تکنولوژی برای مدیریت آب و پروژه های آبیاری در سراسر دنیا ( اجرا، انتقال، تامین مالی، بکارگیری و ارزیابی اثربخشی) می پردازد. این شبکه با هدف فراهم نمودن و پایش دسترسی به آب سالم و آبرسانی به روستاها با استفاده از جمع سپاری راه اندازی شد. دیدگاه منحصر بفرد تصمیم- گیری آنها را قادر ساخته است چندین پروژه را در محدوده ای وسیع بکار گیرند(پارکر، ۲۰۰۹). آنها با بهره گیری از مدل شفاف خود و از طریق رابطه ۲ طرفه پیامک از ذینفعان و بهره برداران برای ارزیابی، پایش و اشتراک گذاری تجربیاتشان با دیگران دعوت می کنند (شاه، ۲۰۰۹). با همکاری دیگر سازمان ها  چنین چارچوب‏های جمع سپاریی در کشورهای مثل تانزانیا، مالزی، هند و اکوادور بکار گرفته شده است(پارکر، ۲۰۰۹).

ادامه دارد…

نویسنده و گردآورنده: دکتر حمیدرضا حبیبی

شرکت در کنفرانس بین المللی جمع سپاری تهران